Turizm Paydaşları Çalıştayı

Safranbolu`nun geleceğine ilişkin olarak alınmış ciddi kararlar olmadığıı belirten Gürbüz, Safranbolu`ya 'kültür turizmine adaylık' gibi bir işlev biçiliyorsa da buna yönelik herhangi bir ekonomik ve fiziksel plan hazırlanmadığını kaydetti. “Safranbolu belki turizm bakımından iyi yolda, ama koruma bakımından -atılan pek çok olumlu adıma karşın- hala iyi yolda değil” diyen Gürbüz, “Safranbolu Türkiye`de kent boyutunda koruma kavramının güzel bir örneği olmanın gururunu sürdürüyor. İçinde yaşadıkları çevrenin değerini kavramış, bunun bilincindeki Safranbolulular da bu gururdan pay alıyorlar. Ağırlıklı olarak bir Osmanlı kenti olan Safranbolu güzel yerleşmesi, güzel evleri, çarşısı, camileri, çeşmeleri, hanları ile tarihi günümüze aktaran bir müze-kenttir. 1975 yılının `Dünya Mirası Yılı` olmasından yola çıkılarak önce Safranbolu`da `Mimari Değerler Haftası` düzenlenmiş, bu çaba, daha sonra açılan `Safranbolu Evleri` sergileri ile desteklenmiştir” dedi.

Koruma bilincine yönelik eğitim verilmesi gerektiğini ifade eden Gürbüz, “Kent de yaşayan insanlarımızın doğal ve kültürel varlıklarımızın korunması ile ilgili sahiplenme bilincini geliştirmeye yönelik üniversite ile işbirliği yapılmalıdır. Koruma açısından yasal mevzuat gereklilikleri yerine getirilmiş durumdadır. Ancak fiili uygulamalarda birtakım eksiklikler bulunmaktadır. Koruma bilinci somut ve soyut kültürel değerlerin korunması olarak ele alınmalıdır. Sit alanları içerisindeki bütün yapıların en azından röleve çalışmaları yapılarak arşivlenmelidir. Yapı sahiplerinde koruma bilinci oluşmuş olup, korumacılık aşamasında ekonomik amaçlar ön plana çıkmaktadır. Yerel yönetimin duyuru sistemi ile yapı sahipleri yardımlardan haberdar etmektedir. Fakat yapılan yardımların yetersiz olduğunu düşünülmektedir. Mahalle muhtarlıklarına da yardımlar konusunda bilgilendirme yapılmalı ve izlenecek yöntemler belirlenmelidir. Yapılan yardımların objektif olması acısından: Sit alanlarındaki yapıların bugünkü durumları tespit edilerek, nerede olduğu ve kime ait olduğuna bakılmaksızın, yapıların bozulmuşluk düzeyi ve taşıdığı niteliklere bakılarak yardım kapsamına alınmalıdır. Yapı sahiplerinin ekonomik durumu göz önünde bulundurulduğunda, koruma ve restorasyon çalışmalarında merkezi hükümet ve yerel yönetimlerin katkısı artırılmalıdır. Elde edilen kaynaklar bütüncül yaklaşımla organize edilmelidir. Üniversitenin koruma ve restorasyon çalışmalarında, proje uygulamalarında ilgili fakültelerin (mimarlık, restorasyon, turizm) ön planda olması gerekir. Üniversitenin işin içinde olması proje ve restorasyon uygulamalarının niteliğini artıracaktır. Yapılan restorasyon uygulamalarında, özgün malzemelerin kullanılması, (örneğin kıtık sıva vb.) konusunda mevcut malzemelerin analizlerinin Üniversite laboratuarlarında yapılması, uygulamaların bu analizlerden çıkan reçetelere göre yapılması konusunda, ilgililerin bilgilendirilmesi, malzeme ocaklarının yerlerinin araştırılıp bulunması, Koruma kuruluna uygun malzemelerin kullanımı ve araştırma sonucunda bulunan çözümlerin paylaşılarak bu konuda tavsiyelerde bulunmak, halk ile birlikte korumacılığın yapılması gereklidir. Restorasyon çalışmalarında, proje detaylarının yeterli olmadığı görülmektedir. Projelerde onarım detayları, kullanılacak özgün malzeme reçeteleri, kullanılacak koruyucu malzeme cinsleri, vb. eksiklikler vardır. Özellikle özgün malzeme kullanımı artırılmalıdır. Proje niteliği iyi olsa bile uygulamadaki kullanıcı istekleri ve müdahaleleri uygulamalarda olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Dolayısıyla proje müelliflerinin restorasyon sürecini takip etmeleri gerekmektedir. Tarihi yapılara işlev verilmesi bir zorunluluktur. Esas olan, tarihi yapıların özelliklerinin dejenere olmadan gelecek nesillere aktarılmasıdır. Geleneksel konutların turizm amaçlı kullanımlarının yanında özgün kullanımlarına yönelik restorasyon çalışmaları desteklenerek geleneksel yaşamın sürdürülebilirliği sağlanmalıdır. Yapılan işlev değişikliklerinde, özellikle ıslak mahallerin itinasız yapıldığı görülmektedir. Bu konuda bir proje geliştirilerek uygulamaya konulmalıdır. Restorasyonda kullanılacak olan özgün malzemelerin, örneğin alaturka kiremit üretiminin kamu eliyle yapılması ve bu tür malzemelerin kullanılması sağlanmalıdır. Restorasyon işlerinde çalışacak ustaların niteliğinin artırılmalıdır. Tarihi çarşı içerisinde araç trafiğinin ve park probleminin kentin dışındaki uygun alanlarda çözümlenmelidir. İtfaiyenin üst kısmında Hasan dede kayasının kuzey kısmına ve şehir mezarlığının doğu kısmındaki uygun alanlara otopark yapılarak çözümlenebilir.

Yangına karşı önlemler artırılmalı, araç gereç, yangın hidratları vb. donatılar artırılmalı. Ahşap tarihi yapıların yangına vb. tesirlere karşı sigortası yaptırılmalıdır. Doğal gaz ile ilgili sorun çözümlenmelidir. Tarihi çarşının yönetiminin sadece yerel yönetimlere bırakılmaması, kararlar ve uygulamalarda yerel sivil toplum örgütlerinin katılımı sağlanmalıdır. Yatırımlardaki indirimlerden yararlanmak için kentin turizm kenti ilan edilmesi gerekmektedir. “Müzesi olmayan müze kent’’ Safranbolu’ya en kısa zamanda çevresel arkeolojik değerler göz önüne alınarak bir müze yapılmalıdır.

Safranbolu kent merkezinin yanı sıra, doğal güzellikleri, ormanları, akarsuları, kanyonları, mağaralar, çevredeki eski tarihe ilişkin höyükleri, kaya mezarları, köyleri ve çevre ilçeleri ile birlikte düşünülmelidir. Sonuç olarak, Safranbolu turizmine yönelik bilgi alışverişi sağlamak, bakış açılarını paylaşmak ve hem ulusal hem de uluslararası düzeyde turizm konusundaki stratejileri paylaşmak için bahsettiğimiz tüm bu tespit ve önerilerin tarihi ve çevre koruma grubu adına Safranbolu Turizmi için faydalı olmasını diler, çalışma grubunda yer alan; Öğr.Gör. Şeref Kaya, Yrd. Doç. Dr. Esra Bölükbaşı Ertürk, Başak Dökmeci, Gülşen Türkoğlu, İlyas Çavuşoğlu, Elif Köse, Mehtap Başaran, Cengiz Ünal, İsmet Saraçoğlu ve Mehmet Baki Duvan’a katkılarından dolayı teşekkür eder, yapılan tespit ve önerileri kamuoyuna saygıyla arz ederim” diye konuştu.